هماهنگی کوچک:
۱- اگر آخرین حرف صدادار ( واکه) ریشه ی فعل و یا آخرین حرف صدادار (واکه) کلمه ای به حروف آهنگ پایین ختم شود، یعنی به ” آ a ” ، ” اُ o ” ، ” او u ” و ” ای ِ کوتاه ı ” ختم شود، در صرف ِ فعل، یا اضافه کردن پسوند به کلمه، حرف ِ صدادار ِ پسوند، ” آ a ” خواهد بود.
مثال:
قُویون qoyun : گوسفند……. قُویون‌لار qoyunlar : گوسفندها
آخرین حرف صدادار کلمه ی قُویون qoyun به معنای گوسفند، ” او u ” است که همان طور که آموختیم، واکه آهنگ پایین است. حالا می خواهیم پسوند (در اینجا علامت جمع) به آن اضافه کنیم. طبق قانون بالا، حرف صدادار ِ پسوند، ” آ a ” خواهد بود: لار lar که علامت جمع است.
مثال:
اُوت ot : علف …… اُوت‌لار otlar : علف‌ها
آخرین حرف صدادار کلمه ی اُوت ot به معنای گوسفند، ” اُو o ” است که همان طور که آموختیم، واکه آهنگ پایین است. حالا می خواهیم پسوند ( در اینجا علامت جمع) به آن اضافه کنیم. طبق قانون بالا، حرف صدادار ِ پسوند، ” آ a ” خواهد بود: لار lar که علامت جمع است.
مثال ها دیگر:
قادین qadın : خانم……. قادین‌لار qadınlar : خانم ها
کیتاب kitab : کتاب ….. کیتاب‌لار kitablar : کتاب ها
آدام adam : آدم ……. آدام‌لار adamlar : آدم ها
بولود bulud : ابر……بولودلار buludlar : ابرها
۲- اگر آخرین حرف صدادار ( واکه) ریشه ی فعل و یا آخرین حرف صدادار (واکه) کلمه ای به حروف آهنگ بالا ختم شود، یعنی به ” اَ (فتحه) ə ” ، ” ائـ (کسره) e ” ، ” اؤ ö ” ، ” او ü ” و ” ای (ای کشیده) i ” ختم شود، در صرف ِ فعل، یا اضافه کردن پسوند به کلمه، حرف ِ صدادار ِ پسوند، ” فتحه ə ” خواهد بود.
مثال:
گؤز göz : چشم…… گؤزلَر gözlər : چشم ها
آخرین حرف صدادار کلمه ی گؤز göz به معنای چشم، ” اؤ ö ” است که همان طور که آموختیم، واکه آهنگ بالا است. حالا می خواهیم پسوند ( در اینجا علامت جمع) به آن اضافه کنیم. طبق قانون بالا، حرف صدادار ِ پسوند، ” فتحه ə ” خواهد بود: لَر lər که علامت جمع است.
مثال:
اَل əl : دست …… اَل‌لَر əllər : دست ها
آخرین حرف صدادار کلمه ی اَل əl به معنای دست، ” فتحه ə ” است که همان طور که آموختیم، واکه آهنگ بالا است. حالا می خواهیم پسوند ( در اینجا علامت جمع) به آن اضافه کنیم. طبق قانون بالا، حرف صدادار ِ پسوند، ” فتحه a ” خواهد بود: لَر lər که علامت جمع است.
مثال های دیگر:
گول gül : گُل………. گول‌لَر güllər : گُل ها
ائو ev : خانه ……… ائولَر evlər : خانه ها
بول‌بول bülbül : بُل بُل………….بول‌بول‌لَر bülbüllər : بُل بُل ها
گون gün : روز ……گون‌لَر günlər : روزها
نکته: جمع مکسر عربی در زبان ترکی آذربایجانی کاربرد ندارد و کلماتی که از زبان عربی وارد زبان ترکی شده اند به صورت مفرد به کار می روند و جمع آنها با قواعد ترکی است. به طور مثال کلمه ی کیتاب kitab : کتاب از عربی وارد ترکی آذربایجانی شده است، اما جمع آن که کلمه ی ” کُتُب” است در ترکی آذربایجانی کاربرد ندارد و اینکلمه با قواعد ترکی جمع بسته می شود: کیتاب‌لار kitablar : کتاب‌ها

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: